MINERAŁY WSCHODNIEJ CZĘŚCI RUDAW JANOWICKICH

Stanisław Piotrowski

    Rudawy Janowickie stanowią pasmo górskie przebiegające południkowo pomiędzy przełomowym odcinkiem doliny Bobru na północy a Przełęczą Kowarską na południu. Główny grzbiet Rudaw Janowickich  ma około 18 km długości, a jego najwyższym wzniesieniem jest Skalnik (945 m n.p.m.). Równolegle do pasma głównego rozciąga się grzbiet o długości około 9 km, nazywany pasmem Wielkiej Kopy (871 m n.p.m. Ponadto od głównego pasma Rudaw Janowickich odchodzi kilka grzbietów poprzecznych.

MIEDZIANKA – CIECHANOWICE:

Obszar górniczy Miedzianki i Ciechanowic ciągnie się na południe od Bobru pasmem o długości 3,5 km i szerokości 1,5 km, z północnego-zachodu ku południowemu-wschodowi od Janowic Wielkich do Ciechanowic. Przedmiotem eksploatacji były żyły i soczewki o miąższości nawet do 3 m. Zwyczajowo obszar ten dzielony jest na trzy części: pole zachodnie (Miedzianka), pole środkowe (obszar między Miedzianką a Ciechanowicami) oraz pole wschodnie (Ciechanowice). Na każdym z pól występowało, odpowiednio, 11, 4 i 9 ciał kruszconośnych. Pod względem różnorodności występujących tu minerałów Miedzianka jest chyba jednym z bardziej bogatych miejsc w Polsce. Stąd zapewne wynikał fakt, że pomimo stosunkowo skromnych dochodów z eksploatacji przez wieki wielokrotnie ponawiano próby eksploatacji tutejszych złóż. Pierwsze roboty górnicze rozpoczęto w części północno-zachodniej omawianego obszaru, który położony jest na styku trzech jednostek geologicznych:

  • na północy – metamorfik kaczawski,
  • na zachodzie – masyw Karkonoszy,
  • na wschodzie – metamorfik Rudaw Janowickich.

Istotnym jest tutaj fakt, iż metamorfik kaczawski oddzielony jest od pozostałych jednostek strefą uskoku śródsudeckiego. W konsekwencji takiej budowy geologicznej doszło do utworzenia trzech typów mineralizacji rudnej: (1) związana z intruzją granitu karkonoskiego (metamorfizm kontaktowy), (2) związana z późniejszą działalnością hydrotermalną, (3) związana z późniejszymi procesami wietrzenia skał i minerałów.

MINERAŁY obszaru MIEDZIANKA – CIECHANOWICE:

  1. Aikinit
  2. Amfibole – hornblenda
  3. Amfibole – tremolit
  4. Amfibole – aktynolit
  5. Ankeryt
  6. Annabergit
  7. Apatyt
  8. Apofyllitt
  9. Argentyt
  10. Arsen rodzimy
  11. Arsenopiryt
  12. Azuryt
  13. Baryt
  14. Bismutynit
  15. Bizmut rodzimy
  16. Bornit
  17. Brochantyt*
  18. Carrolit (odmiana linneitu zawierająca 10-19% Cu)
  19. Cerusyt
  20. Chalkofyllit*
  21. Chalkopiryt
  22. Chalkozyn
  23. Chatmanit*
  24. Chloryty
  25. Chloryty – afrosyderyt (odmiana dafnitu)
  26. Chloryty – turyngit
  27. Chryzokola
  28. Colophonit* (agregaty wezuwianu lub granatów)
  29. Cuprein* (obecnie = chalkozyn)
  30. Czerń miedziowa* (bezpostaciowe lub groniaste pseudomorfozy po kuprycie lub chalkozynie)
  31. Danait (arsenopiryt kobaltowy)
  32. Digenit
  33. Enargit
  34. Pistacyt (epidot żelazowy)
  35. Erytryn
  36. Farmakolit
  37. Fluoryt
  38. Galena
  39. Galenobismutyt*
  40. Geokronit*
  41. Gersdorffit
  42. Gips
  43. Granaty
  44. Hematyt
  45. Ilmenit
  46. Ilvait
  47. Julianit* (odmiana tennantytu z domieszkami Sb, Ag i Fe)
  48. Kalcyt
  49. Kasyteryt
  50. Kowelin
  51. Ksantokonit
  52. Kupryt
  53. Kwarc
  54. Leukoksen (mieszanina zasobna w rutyl, anataz, brokit i tytanit)
  55. Limonit
  56. Löllingit
  57. Luzonit
  58. Maghemit
  59. Magnetyt
  60. Magnezyt
  61. Malachit
  62. Markasyt
  63. Martyt (pseudomorfozy hematytu po magnetycie)
  64. Miedź rodzima
  65. Mimetezyt
  66. Muszkiedowit* (pseudomorfozy magnetytu po hematycie)
  67. Nikielin
  68. Pektolit
  69. Pirokseny – diopsyd
  70. Pirokseny – hedenbergit
  71. Pirokseny – augit
  72. Piromorfit
  73. Pirotyn
  74. Piryt
  75. Polibazyt*
  76. Proustyt
  77. Pseudomalachit*
  78. Rutyl
  79. Serpentyny – serpentyn
  80. Serpentyny – ortochryzotyl
  81. Serpentyny – azbesty
  82. Sfaleryt
  83. Skalenie – adular
  84. Skalenie – albit
  85. Skalenie – mikroklin
  86. Skalenie – oligoklaz
  87. Skalenie – ortoklaz
  88. Smaltyn
  89. Smolista ruda miedzi (mieszanina chryzokoli i innych minerałów miedzi strefy utlenienia oraz stilpnosyderytu i innych)
  90. Spinel – hercynit
  91. Srebro rodzime
  92. Stefanit
  93. Stibioenargit
  94. Stolzyt*
  95. Tenoryt
  96. Tetraedryt
  97. Turmaliny
  98. Tytanit
  99. Volborthyt*
  100. Wulfenit*
  101. Zeolity
  102. Zeolity – laumontyt
  103. Zeolity – heulandyt
  104. Zeolity – stilbit
  105. Zeolity – harmotom

MINERAŁY WYSTĘPUJĄCE W OKOLICY CIECHANOWIC W UTWORACH OSADOWYCH KARBONU:

  1. Kaolinit (w utworach turnieju górnego i wizenu dolnego)
  2. Syderyt (w utworach kulmu dolnego)

UWAGI:

*Jedyne stanowisko na Dolnym Śląsku

107 minerałów okolic Miedzianki i Ciechanowic reprezentują 12 gromad (w nawiasie liczba minerałów):

Gromada I: Pierwiastki rodzime, stopy i związki międzymetaliczne (4),

Gromada III: Siarczki i pokrewne kruszce (32),

Gromada IV: Halogenki (2),

Gromada V: Tlenki i wodorotlenki (14),

Gromada VI-3: Węglany (7),

Gromada VI-6: Borany (1),

Gromada VI-7: Siarczany (3),

Gromada VI-10: Wolframiany (2),

Gromada VI-11: Fosforany (3),

Gromada VI-12: Arseniny i arseniany (5),

Gromada VI-13: Wanadany (1),

Gromada VI-15: Krzemiany i glinokrzemiany (32).

Do podanej listy należy również dodać 28 nie notowanych dotychczas w tym obszarze minerałów wtórnych, w tym 13 minerałów nie znanych dotychczas z terenu Polski – zobacz wpis pt.UNIKATOWE MINERAŁY WYSTĘPUJĄCE NA HAŁDACH DAWNEGO GÓRNICTWA POLIMETALICZNEGO OBSZARU MIEDZIANKA-CIECHANOWICE. Wszystkich w/w minerałów, z wyjątkiem dwóch ostatnich występujących w skałach osadowych karbonu, można próbować poszukiwać na kilkudziesięciu hałdach górniczych zlokalizowanych na terenie polimetalicznego złoża Miedzianka-Ciechanowice. Informacje odnośnie poszczególnych minerałów można zaczerpnąć z ogólnie dostępnej literatury mineralogicznej w języku polskim. Natomiast w Internecie można znaleźć strony internetowe na których zaznaczono położenie hałd górniczych i niektórych szybów oraz sztolni.

MNISZKÓW:

Górnictwo rud kruszców okolic Mniszkowa jest ściśle powiązane z historią górnictwa Miedzianki a później także Ciechanowic. Najprawdopodobniej na początku XVI w. rozpoczęto pierwsze prace górnicze, bowiem niektóre źródła podają, iż podczas przeprowadzonych górniczo-geologicznycjh poszukiwań w 1548 roku natrafiono na dawne wyrobiska. Następnie w drugiej połowie XVIII wieku prowadzono krótkotrwałe prace górnicze na stoku wzgórza opadającego od strony Miedzianki w kierunku Hutniczego Potoku, które nie przyniosły spodziewanych rezultatów. Działające w Mniszkowie gwarectwo górnicze o nazwie „Kupfererzbergwerk Waltersdorf” w 1907 r. zostało przejęte przez gwarectwo „Boberthaler Erzbergwerk” prowadzące prace górnicze w Miedziance, Ciechanowicach i w Górach Ołowianych. Znana sztolnia pod nazwą „Victor” była drążona najprawdopodobniej w drugiej połowie XVIII wieku. Jej wylot umiejscowiony był nad Potokiem Hutniczym. Sztolnia biegła wzdłuż szczeliny uskokowej. Miała około 75 metrów długości. Odkryte w niej zasoby rud miedzi były na tyle ubogie, że spowodowały przerwanie dalszych prac górniczych. W okolicy miejscowości stwierdzono występowanie dwóch stref okruszcowania:

  • pierwsza z nich umiejscowiona jest stoku Hutniczego Grzbietu od strony Mniszkowa. Występujące tam hornfelsy przecięte są żyłkami kwarcu. W obrębie żyłek stwierdza się występowanie arsenopirytu, chalkopirytu, pirotynu, sfalerytu oraz pirytu i markasytu.
  • druga ze stref położona jest na Hali Krzyżowej w Mniszkowie. Obecna jest tam strefa uskokowa przecinająca łupki łyszczykowo-kwarcowe wśród których występuje żyła kwarcowa. W obrębie tej żyły stwierdzono obecność głównie arsenopirytu i galeny, którym towarzyszyły: piryt, chalkopiryt, sfaleryt, tenantyt, oraz minerały strefy wietrzenia.

Istnieją przesłanki informujące o tym, iż na stoku wzgórza opadającego od strony Miedzianki w kierunku Hutniczego Potoku prowadzono prace górnicze związane z eksploatacją pirytów.            Podkoncentrowanie tego minerału występuje w strefie kontaktu amfibolitów smużystych i łupków diorytowych z intruzją granitu Karkonoszy.

W roku 1950 w okolicy Mniszkowa odkryto złoże uranu i przez krótki okres czasu tu kopalnia rud uranu. Szacuje się, że w sumie wydobyto tu około 2266 ton rudy uranonośnej o zawartości 4531 kilogramów czystego uranu. Mineralizacja uranowa powiązana jest  ze szczelinami tektonicznymi przecinającymi łupki amfibolitowe i kwarcytowe. Powyższa mineralizacja zlokalizowana jest w dwóch obszarach (polach):

  • Pierwszy obszar, o powierzchni 0,1 km2, położony jest około 800 m od szybu nr 19 w Miedziance i około 600 m od kontaktu łupków łyszczykowych z intruzją granitu Karkonoszy. Wymienia się, iż występowały tu cztery szczeliny tektoniczne o rozciągłości NE, z których najbardziej uranonośną rozpoznano do głębokości około 50 m i na długości około 45 m. Żyła ta miała w kilku miejscach do 10-15 cm miąższości. Najbogatsza mineralizacja koncentrowała się w miejscach przecięcia szczeliny tektonicznej z łupkami amfibolitowymi i kwarcowymi.
  • Drugi obszar górnicz położony jest w odległości około 1000 m  na S od szybu nr 1 w Miedziance. Zalegały tu trzy szczeliny tektoniczne o biegu N-S.

MINERAŁY okolic Mniszkowa:

  1. Amfibole – aktynolit: tworzy długie, cienkie słupki, niekiedy promieniście ułożone o barwie bladożółto zielonej.
  2. Amfibole – hornblenda: w skałach amfibolowych.
  3. Andaluzyt: występuje obficie na granicy łupków łyszczykowych z granitem. Niekiedy tworzy regularne zrosty z biotytem.
  4. Arsenopiryt: występuje w skałach osłony metamorficznej granitu karkonoskiego. Tworzy gniazda o maksymalnych wymiarach 3x3x0,05 m razem z autunitem, smółką uranową oraz dużą ilością hematytu, chalkopirytu, kwarcu i kalcytu.
  5. Autunit: minerał powiązany z uranem. Występuje w strefie wietrzenia, na granicy pomiędzy minerałami pierwotnymi a wtórnymi, z reguły na poziomie -112 a -178 m p.p.t. Współwystępują z nim gum mit i torbernit.
  6. Chalkopiryt: jest obecny w soczewce kwarcowo-kalcytowej. Towarzyszy smółce uranowej. Obficie współwystępują z nim arsenopiryt i hematyt.
  7. Chalkozyn: brak bliższych danych na temat występowania tego minerału.
  8. Epidoty – zoizyt: występuje w łupkach kwarcytowych, gdzie jest niewyraźnie plamisty.
  9. Galena: brak bliższych danych odnośnie jej występowania.
  10. Granaty: są obecne w łupkach łyszczykowych w strefie kontaktu z granitem karkonoskim. Wraz z nimi współwystępują andaluzyt i kordieryt.
  11. Gummit: minerał uranu. Występuje w szczelinach tektonicznych, w skałach metamorficznych wraz z torbernitem, autunitem i smółką uranową.
  12. Hematyt: jest również obecny w szczelinie tektonicznej, gdzie występuje wspólnie z autunitem, torbernitem, smółką uranową, arsenopirytem, chalkopirytem, kwarcem i kalcytem.
  13. Ilmenit: występuje w skałach zbudowanych z amfibolitów o teksturze kierunkowej, gdzie tworzy makroskopowo widoczne pasma. Wspólnie z nim obecne są tytanit i rutyl (sporadycznie).
  14. Ilvait: jest obecny na górze Wołek, gdzie tworzy w hornfelsach kilkucentymetrową wkładkę z niewielką ilością magnetytu.
  15. Kwarc: jest pospolity w żyłach kruszcowych.
  16. Kalcyt: w miejscach okruszcowania tworzy żyły i soczewki kwarcowo kalcytowe.
  17. Kasyteryt: jest obecny w aluwiach cieku wodnego występującego na wschód od Mniszkowa. Tworzy nieforemne i nieobtoczone ziarna o średnicy 0,2-0,4 mm o barwie od miodowej do brunatnej.
  18. Piroksen – salit: tworzy słupki do 0,05 mm długości; ale bez bliższych danych odnośnie występowania.
  19. Piryt: jest obecny na kontakcie łupków diorytowych i amfibolitów z granitem karkonoskim. Dawniej był przedmiotem eksploatacji.
  20. Rutyl: występuje w formie akcesorycznej w skałach kontaktowych.
  21. Torbernit: jest obecny w szczelinach tektonicznych przecinających  łupki amfibolowe i kwarcytowe, w pobliżu kontaktu z granitem karkonoskim. W szczelinach tych występuje okruszcowanie minerałami uranowymi: torbernitem, smółką uranową, autunitem oraz, w niewielkich ilościach, obecne są również: arsenopiryt, hematyt, chalkopiryt, jak również soczewki kalcytu i kwarcu.
  22. Uraninit: występuje w kilku miejscach, około 500 m od kontaktu skał przeobrażonych i granitu karkonoskiego. Do najważniejszych miejsc występowania tego minerału należy obszar położony około 800 m od szybu nr 19 w Miedziance. Występują tu 4 żyły uranowe o miąższości do 10-15 cm rozciągające się na długości do 45 m. Razem z uranitem obecne są również: smółka i czerń uranowa oraz w niewielkich ilościach autunit i torbernit. Drugi rejon występowania uraninitu położony jest około 1 km na południe od szybu nr 1 w Miedziance, gdzie stwierdza się występowanie 3 żył. Występująca mineralizacja jest zbliżona do w/w a dodatkowo obecne są również: arsenopiryt, hematyt, chalkopiryt, kalcyt i kwarc.

UWAGA: blenda uranowa (smolista) i smółka uranowa to naciekowe odmiany uraninitu.

  1. Wezuwian: został stwierdzony w skale na południowym krańcu wsi; ale bez bliższych danych.

23 minerały występujące w okolicy Mniszkowa reprezentują następujące gromady (w nawiasie liczba minerałów):

III. Gromada: Siarczki i pokrewne kruszce (5).

V. Gromada: Tlenki i wodorotlenki (4).

VI.3. Gromada: Węglany (1).

VI.14. Gromada: Minerały uranylu (3).

VI.15. Gromada: Krzemiany i glinokrzemiany (10).

WIEŚCISZOWICE

Okolice Wieściszowic mają złożoną budowę geologiczną. Leżą bowiem w strefie okrywy granitu masywu Karkonoszy. W Rudawach Janowickich wyróżnia się trzy zespoły skalne różniące się wiekiem i genezą:

  • Proterozoiczne i      staropaleozoiczne skały przeobrażone (metamorficzne),
  • dolnokarbońskie      skały osadowe,
  • górnokarbońskie      granitoidy Karkonoszy.

Pomiędzy Pisarzowicami a Wieściszowicami występuje seria łupków chlorytowo-serycytowych okruszcowanych pirytem. Długość tej serii wynosi około 4 km, a ogólna miąższość powyżej 100 m. Dominującą skałą jest tutaj biały lub jasnoszary pirytonośny łupek serycytowo-chlorytowy zbudowany z kwarcu, albitu, serycytu i jasnozielonego chlorytu. Zawartość pirytu w tych skałach wynosi do kilkunastu procent. Drugą odmianę łupków stanowi łupek chlorytowy, który ma barwę ciemnozieloną i zawiera znacznie mniej pirytu, kwarcu i skaleni. W sąsiedztwie w/w obszaru (rejon Kolorowych Jeziorek) umiejscowiony jest nieczynny kamieniołom amfibolitów smużystych.

MINERAŁY okolic WIEŚCISZOWIC:

  1. Amfibole – hornblenda – pirytonośne łupki serycytowo-chlorytowe,
  2. Amfibole – aktynolit – pirytonośne łupki chlorytowe,
  3. Ankeryt – łupki talkowe,
  4. Arsenopiryt –  bez bliższych danych,
  5. Bornit – łupki serycytowo-chlorytowe,
  6. Boulangeryt – w żyłach kwarcowych, w północnej odkrywce łupków pirytonośnych,
  7. Bournonit – j.w.,
  8. Chalkopiryt – j.w. oraz w łupkach serycytowo-chlorytowych,
  9. Chalkozyn – łupki pirytonośne,
  10. Dolomit – j.w. oraz w żyłkach kwarcowych przecinających prostopadle łupki pirytonośne,
  11. Epidot – pistacyt –  chlorytowe łupki pirytonośne,
  12. Epidot  – zoisyt – amfibolity, np. na wzgórzu kościelnym,
  13. Fluoryt – w prostopadłych żyłkach lub soczewkach w łupkach pirytonośnych równolegle z kwarcem i kalcytem,
  14.  Galena – w żyłkach kwarcowych, w łupkach pirytonośnych,
  15. Halotrychit – pirytonośne łupki serycytowo-chlorytowe,
  16. Ilmenit  – łupki pirytonośne,
  17. Jamesonit – w żyłkach kwarcowych obecnych w łupkach pirytonośnych,
  18. Kalcyt – w żyłkach wspólnie głównie z kwarcem występujących w łupkach pirytonośnych,
  19. Kwarc – w żyłach o miąższości nawet do kilku metrów wśród łupków pirytonośnych,
  20. Limonit – w łupkach pirytonośnych,
  21. Miedź rodzima – występuje w śladowych ilościach w szczelinach łupków pirytonośnych,
  22. Łyszczyki – biotyt – w łupkach pirytonośnych,
  23. Pirotyn – w niewielkich ilościach w żyłkach kwarcowych przecinających łupki pirytonośne,
  24. Piryt – w pirytonośnych łupkach chlorytowych i chlorytowo-serycytowych prawie zawsze w zrostach z kwarcem,
  25. Prenit – znany z amfibolitów smużystych i erlanów,
  26. Pseudocopiapit – tworzy naskorupienia kilkumilimetrowej miąższości na powierzchni łupków pirytonośnych. Jest to jedyne stanowisko występowania tego minerału na Dolnym Śląsku,
  27. Sfaleryt – w żyłkach kwarcowych przecinających łupki pirytonośne. Sporadycznie występuje również blenda cynkowa,
  28. Skalenie  – albit  – bez bliższych danych,
  29. Syderyt – j.w.,
  30. Talk – w łupkach pirytonośnych,
  31. Tennantyt – w żyłkach kwarcowych w łupkach pirytonośnych,
  32. Tytanit – w łupkach pirytonośnych,
  33. Wezuwian – j.w.

 

34 minerały, znane z literatury, okolic Wieściszowic (nie tylko z rejonu Kolorowych Jeziorek, ale również ze skał występujących poza tym obszarem) reprezentuje następujące gromady:

Gromada I: pierwiastki rodzime, stopy i związki międzymetaliczne (1),

Gromada III: siarczki i pokrewne kruszce (13),

Gromada IV: halogenki (1),

Gromada V: tlenki i wodorotlenki (2),

Gromada VI-3: węglany (4),

Gromada VI-15: krzemiany i glinokrzemiany (11).

RĘDZINY

W Rędzinach z punktu geologicznego istotny jest kamieniołom marmurów. Złoże marmurów dolomitycznych obramowane jest amfibolitami smużystymi. W kamieniołomie wyróżniamy 5 poziomów eksploatacyjnych. Głównym składnikiem budującym marmury jest dolomit, oprócz którego występują kalcyt i syderyt oraz podrzędnie oliwiny, pirokseny, granaty, muskowit i biotyt. Pod względem barwy wyróżniamy marmury białe, zielonkawe, żółte, kremowe, różowe i inne. Na powierzchniach spękań występują dendryty (utworzone przez związki manganu) oraz nacieki limonitu. W północnej części wyrobiska w dolomitach występują duże skupienia zielonego i żółtego serpentynu. Z kolei w części zachodniej i północnej kamieniołomu obecne są strefy mineralizacji hematytu (o barwie wiśniowo czerwonej) oraz chalkopirytu. W szczelinach dolomitów, w pobliżu kontaktu ze skałami osłony stwierdza się występowanie włóknistego sepiolitu przypominającego azbest. Większość występujących w kamieniołomie minerałów (na podkreślenie zasługuje fakt, iż większość z nich nie jest typowa dla skał dolomitycznych) powstała jako wynik oddziaływania pobliskiej intruzji granitu karkonoskiego.

MINERAŁY okolic RĘDZIN:

  1. Amfibole – hornblenda  można ją znaleźć na wschodnich zboczach góry Dzicza Góra. Występują tam ziarna i słupki o wielkości do 1 mm. Skupia się w warstwach jednomineralnych i przechodzi w biotyt.
  2. Amfibole – aktynolit – w skałach amfibolitowych. Tworzy długie, cienkie słupki o barwie bladożółtozielonej, które niekiedy są promieniście ułożone.
  3. Apatyt – stwierdzony w skałach wschodnich zboczy góry Dzicza Góra.
  4. Autunit – występuje w strefach wietrzenia razem z gum mitem, torbernitem i innymi minerałami wtórnymi.
  5. Chalkozyn – w kamieniołomie dolomitów występuje żyła o miąższości 0,5-1 m i długości 15 m. Współwystępuje z nim malachit, azuryt, kupryt i tlenki Fe.
  6. Dolomit – główny składnik marmurów dolomitycznych.
  7. Epidot  zoisyt – obecny podrzędnie w łupkach kwarcytowych.
  8. Granaty – grossular – w marmurach dolomitycznych.
  9. Granaty – andradyt – skałki wschodniego zbocza góry Dzicza Góra.
  10. Hematyt – w dolomitach i marmurach dolomitycznych.
  11. Kalcyt – marmury dolomityczne oraz skałki wschodniego zbocza góry Dzicza Góra.
  12. Kupryt – zobacz chalkozyn.
  13. Malachit – j.w.
  14. Muskowit – marmury dolomityczne.
  15. Nakryt – zachodnie zbocza góry Dzicza Góra oraz w rudzie arsenowej dawnej kopalni Arnold.
  16. Oliwiny – forsteryt – marmury dolomityczne.
  17. Pirokseny – diopsyd – j.w. oraz na górze Dzicza Góra.
  18. Piryt – j.w.
  19. Prehnit – wschodnie zbocze góry Dzicza Góra w formie bardzo cienkich żyłek widocznych dopiero pod mikroskopem.
  20. Sepiolit – w kamieniołomie dolomitów. Tworzy zbite, włókniste skupienia o białych włóknach i do 10 cm długości.
  21. Serpentyny – serpentyn – w marmurach dolomitycznych razem z chryzotylem i antygorytem.
  22. Serpentyny – antygoryt – j.w.
  23. Serpentyny – chryzotyl – j.w. oraz na południowym zboczu Dzicza Góra.
  24. Serpentyny  azbest – tworzy cienkie żyłki w wapieniach.
  25. Skalenie – bytownit – wschodnie zbocze góry Dzicza Góra.
  26. Skapolity – j.w.
  27. Talk – obecny w marmurach dolomitycznych.

27 znanych minerałów okolic Rędzin reprezentuje następujące gromady:

Gromada III: siarczki i pokrewne kruszce (2),

Gromada V: tlenki i wodorotlenki (2),

Gromada VI-3: węglany (3),

Gromada VI-11: fosforany (1),

Gromada VI-14: minerały uranylu (1),

Gromada VI-15: krzemiany i glinokrzemiany (18).

LITERATURA:

J. Janeczek, K. Kozłowski, J. Żaba. Zbieramy minerały i skały. Wyd. Geologiczne, Warszawa 1991.

J. Lis, H. Sylwestrzak. Minerały Dolnego Śląska. Wyd. Geologiczne, Warszawa 1986.

 

Ten wpis został opublikowany w kategorii Geologia, minerały, Zasoby mineralne. Dodaj zakładkę do bezpośredniego odnośnika.

1 odpowiedź na MINERAŁY WSCHODNIEJ CZĘŚCI RUDAW JANOWICKICH

Dodaj komentarz