Karkonosze (=Blok Karkonoszy) to duża jednostka geologiczna Sudetów Zachodnich, która rozciąga się równoleżnikowo. Obszar ten zbudowany jest z dwóch rodzajów skał krystalicznych (metamorficznych i magmowych):
– pierwszy rodzaj, starszy wiekowo stanowią metamorficzne łupki i gnejsy. Wśród tej formacji wyróżnia się trzy różnowiekowe serie skalne:
(1) seria proterozoiczna,
(2) seria ordowicko-sylurska,
(3) seria górnego dewonu – dolnego karbonu.
– drugi, młodszy, tworzą plutoniczne granity wieku górny karbon.
Oba wymienione rodzaje skał sąsiadują ze sobą wzdłuż wąskiej strefy skał zmienionych kontaktowo, w wyniku oddziaływania gorącej magmy granitowej, a reprezentowanych przez hornfelsy.
Właśnie z oddziaływaniem gorącej magmy związana jest mineralizacja w Karkonoszach, znana i eksploatowana już od średniowiecza: kamieni szlachetnych, piasków złotonośnych i różnorodnych kruszców. Należą tu takie złoża kruszców jak: Miedzianka, Ciechanowice, Kowary, Karpacz, Radzimowice, Radomierz, Janowice Wielkie, Czernów, Wieściszowice i wiele innych. W samym granicie karkonoskim występowanie kruszców należy do rzadkości.
Najprawdopodobniej procesy erozyjne doprowadziły do zniszczenia złóż, które istniały w nadkładzie i stropowej części granitu karkonoskiego.
Dla granitów karkonoskich charakterystyczne są dobrze wykształcone kryształy skaleni, np. w okolicy góry Chojnik, czy w okolicy schroniska „Szwajcarka” w Górach Sokolich.
Sowia Dolina położona jest na S od Karpacza i powszechnie uważana jest za najpiękniejszą dolinę Sudetów Zachodnich. Jej dnem przepływa potok Płomnica wypływający (i de facto wcinający się) z rejonu pomiędzy Czarną Kopą a Kowarskim Grzbietem (Skalny Stół). O działalności górniczej w Sowiej Dolinie wspomina Wrocławska Księga Walońska z XV w. W drugiej połowie XIX w. czynne były tu kopalnie Cu, Pb i Au po których pozostały ślady hałd i sztaolnie na stoku Czarnej Kopy. U wylotu Sowiej Doliny znajdują się Krucze Skały. Po pokonaniu ok. 1200 m w górę doliny, po jej prawej stronie, możemy dwa wykute wyrobiska w pegmatycie mające wygląd jaskiń. Występowały tu niewielkie kryształy niebieskich korundów (szafirów – Al2O3). Te kryształy tkwią w otoczkach o nieregularnych zarysach, a zbudowanych ze skalnie potasowych, biotytu i muskowitu. Powyżej, zarówno w dnie potoku, jak i skałkach po W stronie doliny można znaleźć ładnie wykształcone kryształy granatów o czerwonej barwie (krzemiany Fe, Mg, Mn, Ca, Al., Cr) i wielkości do 1 cm.
Z kolei w aluwiach potoku wystepują:
– drobne łuseczki złota,
– kryształki cyrokonu (ZrSiO4),
– kryształki granatów,
– kryształki turmalinu (borokrzemian Al., Mg, Fe, Na, Ca),
– kryształki andaluzytu (AlVIAlV[O|SiO4]),
– kryształki dystenu (AlVIAlIV[O|SiO4]),
– kryształki staurolitu (uwodniony krzemian Al., Fe),
– kryształki tytanitu (CaTiSiO5),
– kryształki ametystu (SiO2), ale już rzadziej.
W celu pozyskania w/w minerałów najlepiej posługiwać się miską do płukania złota, którą łatwo zdobyć na allegro.
Dnem Doliny przebiega czarny szlak, początek na stacji PKP w Karpaczu. Szlak ten dochodzi w okolicy Sowiej Przełęczy do dwóch innych szlaków: czerwonego i niebieskiego biegnących głównym grzbietem Karkonoszy. Potok Płomnica w części górnej rozgałęzia się na dwa mniejsze strumienie. Od zachodniej strony doliny płynie potok Płóknica wypływająca ze zboczy Czarnej Kopy (1407 m n.p.m.) i Średniej Kopy. Z kolei od strony wschodniej płynie potok Niedźwiada mający swój początek na stokach Sowiej Przełęczy (1164 m n.p.m.). W części środkowej doliny, po jej lewej wschodniej stronie mijamy skałkę Szeroki Most, a jeszcze wyżej skałki o nazwie Bułowa (877 m n.p.m.). Od nich na W znajdują się stare sztolnie a miejsce to nazywa się Wilcze Gniazda. Powyżej nich występują skałki o nazwie Granaty i Waloński Kamień.
Oprócz w/w minerałów w Sowiej Dolinie spotkać możemy:
– amfibole (hornblenda)- w Skałce Granaty (amfibolity) igły i słupki,
– chalkopiryt – w starej sztolni w łupku łyszczykowym natrafiono na skupienia do wielkości pięści,
– zoizyt – występuje w amfibolitach w górnej części Sowiej doliny; tworzy drobnoziarnistą masę filcowatą,a dodatkowo w niej obecne są epidot, serycyt i hornblenda,
– galena – Skałka Buława; natrafiono na nią przy dawnych robotach poszukiwawczych,
– granaty – Skałka Granaty zbudowana z granatów (12-15 mm) i zielono-czarnego chlorytu. Stara sztolnia pod Skałką Skalny Stół i na jej zboczach w łupkach chlorytowych kryształy do 10 mm. W aluwiach potoków do 66% frakcji ciężkiej,
– kalcyt i fluoryt, obok minerałów siarczkowych opisywano obecność tych minerałów w starej sztolni u wylotu doliny (1912 r.),
– kordieryt – opisywano z wylotu doliny gdzie na kontakcie z amfibolitem występują hornfelsy kordierytowe,
– piryt – tamże w starej sztolni w szczelinach w łupku łyszczykowym, małe kryształy,
– rutyl – opisywano w łupkach łyszczykowych w dolinie i na E od jej ujścia w skałach kontaktowych.
Literatura:
Wycieczki mineralogiczne po Polsce (praca zbiorowa). Przewodnik. Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, wrocław 1978.
Lis J., Sylwestrzak H., Minerały Dolnego Śląska, Warszawa 1986.